Pochowany pod fałszywym nazwiskiem. Historia odnalezienia szczątków por. Stanisława Kopika ps. „Zemsta”
Stanisław Kopik „Zemsta” – żołnierz ZWZ i AK, porucznik Narodowych Sił Zbrojnych, dowódca leśnego oddziału podziemia antykomunistycznego działającego w Beskidzie Żywieckim pod dowództwem kpt. Henryka Flamego „Bartka”, a następnie twórca grupy zbrojnej działającej w Warszawie.
17 czerwca 1948 r. został aresztowany przez funkcjonariuszy komunistycznej bezpieki, a następnie prawdopodobnie zamordowany przez wypchnięcie z okna drugiego piętra gmachu Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Jego ciało przekazano do Zakładu Medycyny Sądowej przy ul. Oczki 1.
Wiosną 2021 r. zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN, po kilku latach badań historyczno-archeologicznych, odnalazł szczątki Stanisława Kopika w Kwaterze „C” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie. Notę identyfikacyjną odebrali bratankowie ofiary 22 lipca 2022 r. w Belwederze.
- Punktem wyjścia do rozpoczęcia poszukiwań szczątków por. „Zemsty” była analiza rejestru zwłok, które przekazywano do Zakładu Medycyny Sądowej Uniwersytetu Warszawskiego. To w tej księdze, pod datą 18 czerwca 1948 r. odnotowano przyjęcie ciała mężczyzny o nazwisku Wiktor Kopczyński. Zwłoki zostały przekazane przez Wojskową Prokuraturę Rejonową w Warszawie, a jako przyczynę zgonu podano „samobójstwo – skok z wysokości” – mówi prof. Krzysztof Szwagrzyk, dyrektor Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN.
Prawdopodobnym powodem przekazania zwłok Stanisława Kopika jako Wiktora Kopczyńskiego był fakt, iż podczas pobytu w Warszawie posługiwał się on dokumentami wytworzonymi na fałszywe nazwisko. W dokumentacji Zakładu Medycyny Sądowej nie było jednak wskazania czy zwłoki zostały przekazane do badań naukowych, czy też po dokonanych oględzinach wydano je do pochówku na jednym ze stołecznych cmentarzy.
Światło na sprawę poszukiwań szczątków Stanisława Kopika (a także innych osób zamordowanych przez Urząd Bezpieczeństwa) rzucił fakt przekazania historykom BPiI IPN dokumentacji Cmentarza Wojskowego na Powązkach obejmującej m.in. ewidencję pochówków. Przebadanie tego obszernego zbioru, obejmującego m.in. nazwiska zmarłych oraz instytucję przekazującą, pozwoliło wytypować nie tylko domniemane miejsce pogrzebania zwłok „Zemsty”, ale również wielu innych osób.
Pierwszy etap prac poszukiwawczych w Kwaterze C zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji przeprowadził wiosną 2019 r. Wyniki badań pozwoliły ustalić rzeczywistą sekwencję pochówków oraz zweryfikować ją z zachowaną ewidencją grobów w tej kwaterze. Ponowna analiza pozwoliła wytypować miejsca, w których mogą znajdować się szczątki Stanisława Kopika oraz innych ofiar komunizmu, tj. Stanisława Stankiewicza czy Antoniny Łomot. Drugi etap badań, obejmujący precyzyjne typowanie miejsca, przeprowadzono w maju 2021 r.
- Na terenie Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie, w miejscu uchodzącym za kwaterę powstańczą, odkryliśmy groby ofiar terroru komunistycznego. Powróciliśmy na to miejsce z naszym zespołem, aby wznowić poszukiwania rozpoczęte w 2019 roku. Naszym celem było odnalezienie szczątków trzech osób: dwóch mężczyzn i jednej kobiety. Z przeprowadzonych badań archiwalnych oraz wyników prac terenowych zrealizowanych dwa lata temu wynika wysokie prawdopodobieństwo, iż odnajdziemy szczątki poszukiwanych osób – mówił w trakcie prac prof. Krzysztof Szwagrzyk.
W efekcie zrealizowanych prac podjęto szczątki trzech osób. Dotychczasowe wyniki badań genetycznych potwierdziły tożsamość dwóch z nich: Stanisława Kopika oraz Stanisława Stankiewicza. Ich identyfikację ogłoszono uroczyście 22 lipca br. w Belwederze.
W czwartek 10 listopada o godz. 11:00 w kolegiacie Przemienienia Pańskiego w Garwolinie odbędą się uroczystości pogrzebowe por. Stanisława Kopika ps. ''Zemsta''.
xtt/BPiI
07.11.2022
